Ailece yeni bir bebeğin gelişi nedeniyle büyük bir sevinç içindesiniz. Hamilelik öğrenilmiş, rutin kontroller iyi gidiyor, sağlıklı güzel bir bebek bekliyoruz. Evdeki diğer çocuklara bunu henüz anlatmadık. Birşeyler var, seziyorlar ama daha net konuşmadık. Biz de çekiniyoruz, acaba nasıl bir tepki verecekler, kıskançlık ne boyutta olacak, ne söylersem ya da nasıl davranırsam en az yıpratıcı bir açıklama yapabilirim diye düşünüyorsunuz.
Yaş grubuna göre çocuklar yeni aileye katılacak bebeğe farklı tepki gösterirler. Önceden nasıl bir tepki alabileceğimizi bilirsek bu yeni gelecek ferdi evdeki diğer çocuklarımıza anlatmak ve onları hazırlamak daha kolay olacaktır.
1-2 yaş çocuklar
Bu yaştaki çocuklar henüz yeni bebeğin ne anlama geldiğini tam anlamayacaktır. Yine de evde yeni bebek hakkında konuşulması, heyecana ortak olması sağlanmalıdır. Neden mutlu ve heyecanlı olduğunuzu anlamayabilir ama sizin duygularınızı yansıtacaktır. Siz yeni bebek için mutlu olduğunuzdan o da bilmeden mutlu ve heyecanlı hissedecektir. Daha çok küçük ve onun da özellikle anne ilgi ve bakımına ihtiyacı olduğunu unutmamak gerekiyor. Yeni bebek ve evdeki ufaklıkla aynı anda ilgilenmeniz ve ihtiyaçlarını ikisinin de hemen ve eksiksiz karşılamanız mümkün olamayabilir. Önemli olan yeni bebek geldiği için ilgisiz kalınmaması, baba, anneanne/babaanne veya dede ile anne yeni bebekle ilgilenirken diğer küçük çocuğun daha fazla etkin vakit geçirmesi, ya da evdeki diğerleri yeni bebekle ilgilenirken annenin diğer ufaklıkla özel olarak ilgilenmesi bu dönemi daha rahat geçirmenizi sağlayabilir. Örneğin kitap okuma saati olabilir, özel sadece anne-çocuk oyun saati yapabilirsiniz.
Yeni bebek ile ilgili kitaplara bakın birlikte. 'Kız kardeş', 'bebek', 'erkek kardeş' terimlerine aşina olması, yeni bebek geldiğinde olayı anlama ve kabul safhasında yardımcı olacaktır.
2-4 yaş çocuklar
Bu yaştaki çocuklar hala anne ve babaya çok bağımlı çocuklardır ve bu sevgiyi henüz paylaşmaya hazır değillerdir. Değişime en hassas oldukları dönemlerden biri bu dönem. Yeni aile üyesini bir tehdit olarak hissedebilir. Bu dönemi kolaylaştırmak için yapabileceğimiz bir takım davranışlar hem çocuğumuzun yeni bebeği daha kolay kabul etmesine hem de süreci daha rahat yönetmemize yardımcı olur.
Okul öncesi grup dediğimiz bu yaştaki abi/abla ile bebek hakkında konuşmadan önce biraz bekleyebiliriz. ''Karnınız'' büyümeye başladığında, bebek için alışverişler başladığında soru sormaya başlayacaktır. Dürüst olup yeni bebek hakkında açıklama yapın, ne kadar şirin ve tatlı bir kardeşi olacağından başlayarak, ama uyumayacak, ağlayacak ve çok fazla ilgi isteyeceği hakkında kısa kısa ve o sordukça doğru cevaplar vermeye çalışın. Başkalarından önce bebeği sizden duyması önemli. Yine kız kardeş/erkek kardeş, yeni bebek kavramlarını bulunduran kitaplar faydalı olabilir. Kardeşi anlatırken onunla oyun oynamaya başlaması için biraz büyümesi gerektiğini de söylemeyi ihmal etmeyin. Bebek doğunca, onunla çok küçük olduğundan ilgilenmek zorunda olduğunuzu ama onu bebek olsa da çok sevdiğinizi her konuşmada vurgulayın.
Kıskançlık özellikle hazırlıklar aşamasında olacaktır. Bebek eşyaları ve alışveriş kısmına onu da aktif katın, seçimlerin bazılarında onun istediği renk alınabilir mesela. Kendi bebek fotoğraflarını ve varsa albümünüzü gösterin. Bebek için aldığınız kıyafet, oyuncak, her tür şeyle temizliğini, hazırlığını yapmadan abi ya da ablanın oynamasına izin verin. Çocuğunuza kendisi bakabilmesi için bebek alın.
Bu dönem çocuğunuzun rutinleri için yeni bebekle birlikte değişim zamanı. O yüzden eğer tuvalet eğitimi, beşikten yatağa ya da başka odaya geçme gibi bir planınız varsa bunu yeni bebeğe alışana kadar erteleyin. Özellikle kreş gibi sosyal etkileşim için yeni bir bebeğin geldiği ilk birkaç ay çok uygun değil, çocuğunuzun sizin ilginizin azaldığını düşünmesi ve kıskançlık, huzursuzluk, gelişim basamaklarında gerileme ya da tamamen içe kapanma gibi olumsuz duygularının ve hareketlerinin başlamasına neden olabilirsiniz. Ertelemek en iyisi. Bunun dışında tuvalet eğitimi varken çiş kaçırma, geriye dönüşler olabilir. Çocuk hala onunla ilgilendiğinizi hissetmek ister. Bu gibi durumlarda çocuğa yaşını hatırlatmamak, onunla ilgilenip, yaşına uygun davrandığında bol bol övmek bu süreci daha çabuk geçirmenizi sağlayacaktır.
Hastaneye gideceğiniz döneme de çocuğunuzu hazırlamanız gerekir. Bu dönemdeki çocukların hastaneye gelmesini ve anneyi doğum öncesi ağrı ile ya da sezeryan öncesi ve sonrası kısım hazırlıkları ile görmesini önermiyoruz. 1 veya 3 gün arası hastanede kalmanız gerekeceği için çocuğumuzun biraz kafası karışıp kendini kötü hissedecektir. Korkabilir. Bunun için bebekle döneceğinizi, bir problem olmadan geleceğinizi bilmesi çok önemli. Yeni doğan bebek bizim kadar çevremizdeki herkesi çok heyecanlandırır. Abi yada ablamızla arkadaş ve aileden diğer bireylerin özel vakit geçirmesini istemek onun kendini özel hissetmesi için bu dönem iyi olabilir. Teyze ile tiyatroya gitmek, dede ile bahçede top oynamak, baba ile sinema veya park saati gibi özel bir zaman planı, hem çocuk için hem de anne için iyi olabilir. Yeni bebek geldiğinde abi ya da ablaya da bir hediye almak, çocuğunuzun mutlu hissetmesine yardımcı olabilir.
Anneler bu süreçte çok yoruluyor ve yeni bebeğin ihtiyaçları yüzünden diğer çocuğa yeterince ilgi gösteremiyorlar. Bu geçici bir süreç. Bunu kabullenip boş kaldığımız her zaman diliminde yeterince dinlenmeye çalışmalı ve günde en azından yarım saatimizi diğer çocuğumuzla kaliteli zaman geçirmeye ayırmalıyız. Kitap okuyalım, oyun oynayalım, onun sevdiği bir şarkıyı beraber söyleyelim. Bu dönemde evde büyük rol babalara düşüyor. Hem yeni bebek için anneye yardım etmeliler hem de diğer çocukla daha fazla zaman geçirmeye gayret etmeliler.
Okul çağındaki çocuklar
Bu çağdaki çocuklar artık yeni bir bebeğin olmasını tehdit olarak algılamazlar. Aksine yeni bebeğe ilgileri artmıştır. Onun anlayacağı şekilde neler olacağını anlatın. Yeni bebek geldiğinde olumlu ve olumsuz ne gibi değişiklikler olacağından bahsedin. Yeni bebek için yapılan hazırlıklara katılmasını sağlayın, odayı hazırlarken yardım edebilir, kıyafet seçebilir vs. Eğer mümkünse bebek doğduktan sonra hastanede sizi ve yeni bebeği görmeye gelsin, böylece ailenin bir parçası olduğunu hisseder. Bebeğin bakımında evde size yardımcı olmasını teşvik edin, ona görevler verin. Bebeği kucağına almasını, ona dokunmasını sağlayın, bu sırada nazik olduğu ve onu sevdiği için çocuğunuzu övmeyi unutmayın. Büyük çocuğunuzun ihtiyaçlarını göz ardı etmeyin. Sizin onu sevdiğinizi ve değerli olduğunu hissetmesine yardımcı olun. Onunla vakit geçirmeye en azından hergün gayret edin.
Her çocuk özel ve değerli bizim için. Yeni bir bebeğin gelişi anne için olduğu kadar baba, abi/abla ve diğer aile fertleri için de yeni bir dönemin başlangıcı aslında. Ailenin büyümeye başlaması, ihtiyaç ve önceliklerin değişimi, sevginin, eşyaların, ilginin paylaşılması göründüğünden zor olabilir. Bu dönemi pes etmeden, sevgi sözcükleri ile kırmadan idare etmek anneler ve babalara düşüyor. Sağlık ve sevgi ile...