Yenidoğan bebek hakkında kafama takılanlar?
Bebek hemen doğar doğmaz ten tene temas olmazsa anne sütü gelmez mi?? Anne ile bağ kuramaz mı??
Son zamanların en popüler konularından biri, bebek doğar doğmaz anneye verilsin, mümkünse muayene bebek annede iken yapılsın... Anne ile bebek arasındaki bağ zaten bebek anne rahmine düştüğü anda başlıyor ve eğer anne adayı hazırsa ve istiyorsa bebeğini; doğum sonrası zaten bu bağ ten tene temas hemen olsun olmasın kuruluyor. Çocuk doktoru olarak bizim problem yaşadığımız nokta burada, biz de en kısa sürede bebeğin anne ile aynı ortamda kalmasını ve mümkünse hemen emmeye başlamasını istiyoruz. Doğum olayı aslında iki taraf için de çok kolay bir süreç değil, hele bebek için hiç değil. Nefes alıp verme yeni başlamış, bebek anne desteğinden ayrılarak dış ortama hemen adapte olmak zorunda. Birçok yenidoğan bunu hemen yapıyor ama bazısı hem nefes al, hem vücut ısını koru, şekerin düştü hemen yükselt, refleksleri başlat.... Hoooop hadi hemen pembe tatlı güzel ağlayan aranan bebek moduna geç kısmını bazen başaramayabiliyor. Biz hekim olarak hep ya hemen adapte olamazsa, ya bebekte sorun varsa ve biz anne sevsin, ten tene teması yapsın derken bebeğin kliniği kötüleşirse kısmındayız... Çünkü öyle bir durumda hep sorumlu tutulan biz oluruz, doktor geç müdahale etti, alsaydı, bebeği isteseydi, ağlıyordu, doktor bakarken morardı, kalbi durdu vb. kelimeleri ve olayları yaşadığımız için önce bebeği muayene edip stabil dediğimiz, rengi iyi, aktif, ağlıyor, nefes alış verişi rahat, nabzı ve dolaşımı normal kısmını gördükten sonra size vermek isteriz. Bu da inanın çok uzun sürmez genelde... Uzadıysa bebeğimiz adaptasyonunun bir yerinde sıkıntı yaşıyordur, ya pasifleşmiştir, kan şekeri düşmüştür, ya nefes alıp vermesi çok hızlıdır, ya da yetersizdir, ya mor doğmuş rengi bir türlü normale gelmemiştir vesaire... Anne bebek bağı için 3 dakika muayene süresini bize çok görmeyin. Biz de sizin gibi önce bebeğinizi düşünürüz. Kısaca sorunun cevabı bence anne sütü de gelir, bağ da kurulur... Yeterki bebek de anne de sağlıklı olsun... :))
Sarılık her bebekte olur mu? Önlemek veya geçmesi için evde yapabileceğimiz birşey var mı?
Yenidoğanlarda fizyolojik dediğimiz sarılık her bebekte neredeyse gelişir. Bunun sebebi kaka ile bilirubin dediğimiz sarılığı oluşturan maddenin anneye bağlı olduğu zamandaki gibi hemen uzaklaştırılamaması, karaciğer enzimlerinin bu maddeyi bağlayıp vücuttan atmada yavaş ya da yetersiz kalması ya da bağırsakta atılmayı beklerken bu maddenin tekrar kan dolaşımına geçmesi gibi nedenler olabilir. Hele bir de az kaka yapar, beslenemezse bebek ya da prematürite gibi enzimlerin yeterli olmamasına, kan uyuşmazlığı gibi bu maddenin kanın hızlıca yıkılması nedeniyle fazla olmasına sebebiyet veren bir takım ek problemler de varsa daha da yükselmesi gözlenebilir. Ayrıca doğuştan guatr bezinin yokluğu ya da az çalışması, bazı enzim eksikliği hastalıkları da sarılık şiddetini arttırır. Doğum sonrası her bebeğin taburcu olmadan sarılık düzeyi kontrol edilir. Sonrasında bu düzeye ya da risk faktörüne göre bebekler 2-3 gün içerisinde tekrar kontrole çağırılır. Bizim anne olarak yapabileceğimiz bebeğimizi güzelce emzirmek, rutin kontrollere uymak, çok uyuklama, bebeğin yüzü ya da vücudunda artan sarılık gördüğümüzde hemen doktora gitmek ve eğer sarılık düzeyi yükselmişse tedavisi için doktora izin vermek. Sarı giydirmek, evde fluoresana bebeği tutmak ya da sarılık olmasın diye yapılan başka şeylerin yararı olmaz. Aksine geç kaldığımızda, sarılık değeri çok yükselmişse bebeğin özellikle işitme merkezi ve talamus gibi beyinde bir takım bölgelerine bilirubin zarar verebilir. Bu da aslında tedavi ile önlenebilecek bir sakatlığa kendi elimizle neden olmak anlamına gelir ki bunu hiç bir anne ya da baba istemez.. Sağlıkla...
Bebeğimin doyduğunu nasıl anlarım?
İlk günler çokca duyduğumuz bu soru bizim anne olarak hep aklımızda kalacak bir soru aslında. Her bebeğin kendine has beslenme davranışı, uyku düzeni var ... Genel olarak benzer olsa da bazen çok uçlarda olabiliyorlar. Bazısı özellikle ilk ay 1 saat aralarla uyanırken bazısını uyandırmak gerekebiliyor. Biz sadece genel kurallarla konşuyoruz doktor olarak. Bizim için önemli olanı ihtiyacı kadarı alıyor mu bebek?. Burada kural olarak ilk günlerde bebeğin kilosunun %10'a kadarını kaybetmesi normal. Bunu 1 günde kaybederse problem, anne sütü az olabilir, bebek güzel ememiyor olabilir. Günde en azından 4-5 çişli bezi olmalı bebeğin. Bu da bize yeterince beslendiğini gösteren bir parametre. Bebeğin bezinde çiş sonrası kırmızı/pembe lekelenme görülebilir, ürat kristalinin neden olduğu bu renklenme normalde olabileceği gibi az miktar koyu idrar ile birlikte ise beslenme yetersizliğinin bir bulgusu da olabilir. Anne sütünün artması için özellikle ilk günlerde sık sık emzirmek gerekli, uyarı arttıkça süt de artar. Bebek güzel emip doyduğunda ve gazını rahat çıkarttığında genellikle en azından 1 saat kadar huzurlu uyur, burada bazı bebekler 3 saat uyurken bazısı 4, bazısı 1 saat uyur. 2. hafta, genelde 12-15. gün bebek doğum kilosuna ulaşır. İlk ay bebekler günde 20-30 gr kadar tartı alırlar. Eğer aylık kilo ve boy kontrolünde yeterli büyüme oluyorsa bebeğimizin anne sütü dışında ek birşeye ihtiyacı yok demektir. Kaka yapması ya da yapmaması doyup doymadığını gösteren bir belirteç değildir, bazı bebek beslenir beslenmez kaka yapar, bazısı 3 günde bir kaka yapar. Çok kaka yapması iyi beslendiğini göstermez, aynı şekilde az kaka yapıyor olması da az beslendiğini göstermez. Bizim için sayısından ziyade rengi daha önemlidir. Bebekler ilk günler mekonyum dediğimiz koyu kahve veya yeşil renkli kaka yaparlar. Günler içinde bağırsak problemi olmayan bebeklerde renk anne sütü kakası dediğimiz altın sarısı renge döner. Bu geciktiğinde ya da kaka rengi hep yeşilimsi olduğunda beslenmede sıkıntı var mı, inek sütü alerjisi ya da başka bağırsak problemi olabilir mi diye endişeleniriz.
K vitamini her doğan bebeğe neden yapılıyor? Niye kas içine iğne şeklinde yapılıyor? Ağızdan versek ya da yaptırmasak olmaz mı?
K vitamini bebeğin pıhtılaşmayı sağlayan sisteminde görevli bir vitamindir, yani kanamayı durdurmak için gereklidir. K vitamini normalde bağırsaklarımızda bulunan bakteriler tarafından üretilir. Yenidoğan bebeklerde K vitamini plasentadan çok az geçtiği için ve henüz bağırsakta K vitamini üretecek kadar bakteri olmadığı için çok düşüktür. Bebeklerde K vitamini eksikliğine bağlı kanama çok ciddi boyutlarda olabilir, göbekten sızıntı şeklinde kanama olabileceği gibi, beyin kanaması şeklinde de görülebilir. Doğumdan hemen sonra yapılacak K vitamini herhangi bir problem olmasını önleyecektir. Yapılan çalışmalar kas içine enjeksiyon yani iğne ile uygulanmanın güvenli ve tek dozun yeterli olduğunu göstermiştir. Ağızdan verilmesi bağırsak emiliminin her bebekte aynı olmaması, tek dozun yeterli olmaması ve tekrarlanması gerekliliği nedeniyle önerilmemektedir. Anne sütü alan bebekler ilk 3 ay K vitamini eksikliği açısından daha risklidir, çünkü anne sütü K vitamini açısından yeterli değildir. Eğer annenin epilepsi öyküsü var ve gebelikte bazı epilepsi ilaçlarını kullanmışsa ya da verem ilaçları kullandıysa bebekte K vitamin eksikliği daha fazla görülebilir. Kanama riskini almamak için her bebeğe doğum sonrası 1 doz K vitamini iğnesi yaptırmanız şiddetle tavsiye olunur. Ağızdan versek ya da yaptırmasak olmaz yani...